Απολογητές περί του Ισλάμ στη νεοφιλελεύθερη σκέψη

Με αφορμή τη συνέντευξη της Νούσμπαουμ στην εφ. Καθημερινή, νομίζω ότι είναι καλό να διευκρινιστούν ορισμένες πολύ χαρακτηριστικές ασάφειες που προκάλεσε, ενσυνείδητα φοβάμαι, η Αμερικανίδα καθηγήτρια.

Αποτελεί, πλέον κοινό τόπο στους σύγχρονους φιλελεύθερους απολογητές του Ισλάμ να «δικαιολογούν» τον φονταμενταλιστικό του χαρακτήρα. Προφανώς, δεν είναι στοιχείο ελεύθερης κοινωνίας να δαιμονοποιείται μια οποιαδήποτε θρησκεία, επειδή είναι διαφορετική από τη δική μας. Όσοι, όμως στρεφόμαστε ενάντια στον Ισλαμισμό, δεν το κάνουμε κατ’ ανάγκη από αντίδραση στον διαφορετικό της χαρακτήρα. Η Ισλαμική θρησκεία – κατά βάση – διαθέτει έναν φονταμενταλιστικό χαρακτήρα που δεν έχουν άλλες θρησκείες, όπως ο Βουδισμός ή ο Ινδουισμός, για να αναφέρω κάποια παραδείγματα. Δεν πρόκειται, απλώς για μια «διεστραμμένη εκδοχή», όπως αναφέρει η Νούσμπαουμ, σαν αυτή που κυριάρχησε ακόμα και στον Χριστιανισμό ολόκληρη χρονική περίοδο με την Ιερά Εξέταση και τη νύχτα του Αγ. Βαρθολομαίου. Πρόκειται για μία θρησκεία, η οποία, εξ ορισμού και εν τη γενέσει της ιστορικά, διέθετε ιδιαίτερα βίαιες και απάνθρωπες διδαχές. Οποιοσδήποτε πιστεύει το αντίθετο, είτε δε γνωρίζει τον Ισλαμισμό, είτε υπεκφεύγει για πολιτικούς ή άλλους λόγους.

Υφίσταται, όμως και μια άλλη παρανόηση: Ακόμα κι αν υποθέσουμε – καλή τη πίστει – ότι ο Ισλαμισμός δεν ταυτίζεται με τον Τζιχαντισμό, πολιτικά και φιλοσοφικά, είμαστε υποχρεωμένοι να αντιληφθούμε – έστω αυτό! – ότι αυτή η εκδοχή του τείνει να επικρατήσει πλέον παγκοσμίως! Το να εθελοτυφλούμε, μόνο κακό θα κάνει! Ούτε, βέβαια μπορείς να ταυτίσεις τον Τζιχαντιστή του σήμερα με τον Εβραίο της δεκαετίας του ’20, διότι ο τελευταίος δεν διέθετε αυτή τη βίαιη κουλτούρα, ούτε το «κυνήγι» τους βασίστηκε σε προγενέστερες βίαιες, πολιτικές ή μη, δράσεις τους.

Δεν μπορεί κάποιος να μη διακρίνει την υποτιθέμενη αφέλεια, η οποία όμως υποκρύπτει σαφείς σκοπιμότητες στον τρόπο που η Αμερικανίδα συνάδελφος του Μπαράκ Ομπάμα, προσπαθεί να συγκρίνει την μπούρκα με την… κάλυψη από το… κρύο! Η μπούρκα αποτελεί θρησκευτικό σύμβολο, κι όχι απλώς κάλυμμα για τις κρύες νύχτες του χειμώνα και ως τέτοιο σύμβολο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Το ίδιο λάθος – με ακόμα πιο... επιτηδευμένη αφέλεια – πράττει, όταν συγκρίνει την μπούρκα με τις… πλαστικές επεμβάσεις. Η πρώτη είναι ζήτημα βασικής κοινωνικής επιβολής στις γυναίκες από την Ισλαμική κουλτούρα, ενώ οι πλαστικές επεμβάσεις αποτελούν μια κοινωνική επιλογή. Κι όμως, αυτή τη σημαντική διαφορά ανάμεσα στο να επιλέγω τον τρόπο ζωής μου – γνωρίζοντας, μάλιστα και το αντίστοιχο κοινωνικό κόστος – και να μου τον επιβάλλουν άλλοι, διαφορά που έχει σημαντικές κοινωνικές,, πολιτικές και θρησκευτικές διαστάσεις, μια καθηγήτρια που ανήκει, υποτίθεται, στον φιλελεύθερο χώρο, δεν φαίνεται να μπορεί να την κατανοήσει!

Οι γενικότερες θεωρήσεις της Αμερικανίδας καθηγήτριας ότι η ηθική είναι, σε γενικές γραμμές, πολύπλοκη και σχετική (άρα, και η… ηθική του Ισλαμισμού προφανώς είναι ανεπίδεκτη κριτικής πολιτικής αντιμετώπισης), ότι πρέπει να απαγκιστρώσουμε το εκπαιδευτικό σύστημα από τις αξίες της εθνικής κοινότητας, ότι ο νέος πατριωτισμός είναι αυτός που νοιάζεται για την… αναδιανομή πλούτου (!!) κ.ο.κ, δείχνουν μια πολύ συγκεκριμένη θεώρηση που ασπάζεται τον κοσμοπολιτισμό και την παγκοσμιοποίηση ως ύψιστη αξία και ότι κάθε θρησκευτικό, κοινωνικό ή πολιτικό σύστημα αξιών, ακόμα και αυτά που στρέφονται ξεκάθαρα κατά της ανθρωπιστικής άποψης περί βίου, είναι αποδεκτό!

Κι ένα τελευταίο: η γνωστή προπαγανδιστική τακτική που χρησιμοποιεί συχνά η εφημερίδα «Καθημερινή» τον τελευταίο καιρό – αφού εμφανίζεται ως απολογητής της Τροϊκανής πολιτικής – φαίνεται ξεκάθαρα όταν αναφέρεται, απολύτως σωστά, ότι ο θυμός δεν είναι ανάγκη να επικρατεί κατά την απονομή δικαιοσύνης. Όμως, η τελική κατάληξη της παραπάνω διαπίστωσης, συνιστά ξεκάθαρη προπαγάνδα: γιατί να τιμωρούμε τους υπεύθυνους πολιτικούς που έπραξαν ανοσιουργήματα κατά της πατρίδας τους; Θα βγει από αυτό κάτι καλό; Προφανώς η Αμερικανίδα καθηγήτρια, η οποία από την Καθημερινή συστήνεται και ως… πολιτική φιλόσοφος, αγνοεί ότι η τιμωρία των ενόχων δεν συνιστά μόνο πράξη κατάπαυσης ενός εκδικητικού μένους, αλλά αποκατάστασης της δικαιοσύνης, σωφρονισμού του δράστη και παραδειγματισμού των άλλων, όπως γράφει και ο Πλάτων στον Πρωταγόρα. Επιπλέον, η τιμωρία ενός ενόχου που άσκησε πολιτική εξουσία είναι περισσότερο επιβεβλημένη, διότι συνιστά και μια πολιτική πράξη με ιδιαίτερη σημασία. Αλλιώτικα, οι πολιτικές ανομίες θα συνιστούν καθημερινή και αέναη πρακτική. Άλλο είναι να ισχυρίζεσαι ότι η δικαιοσύνη δεν χρειάζεται την παρουσία του θυμού, άλλο είναι να λες «γιατί να τιμωρήσω τους υπαίτιους πολιτικούς; Επειδή κάποιοι αισθάνονται θυμό;». Προφανώς, όχι! Διότι κάτι τέτοιο το απαιτεί η Δικαιοσύνη, η πολιτική ωριμότητα και η κοινωνική ηρεμία.

Ένας κόσμος δίχως Ελλάδα

Η Ελλάδα, ώρα με την ώρα, μέρα με τη μέρα, χάνει κάθε ιδιαίτερο προσδιορισμό της – ιστορικό, πολιτισμικό, πνευματικό, θρησκευτικό, κοινωνικό και πολιτικό. Χάνει την εθνική της κυριαρχία, την πολιτισμική της ιδιαιτερότητα, την ελευθερία της να αυτοπροσδιορίζεται. 

Η οικονομική εξαθλίωση που οδηγεί σε μια παραίτηση από τα πιο ουσιώδη, για τα οποία πρέπει ο άνθρωπος να αγωνίζεται,  η πληθυσμιακή αλλοίωση με την ανεξέλεγκτη λαθρομετανάστευση, η απαράδεκτη επικράτηση κάθε τι αφύσικου, η κατάλυση κάθε τι εθνικού, η απαξίωση της ίδιας της πολιτικής δράσης, συνιστούν μια πρωτοφανή δίωξη κάθε στοιχείου που προσδιορίζεται ως Ελληνικό – και γι’ αυτό ως πολιτισμένο.

Η αναγνώριση του ψευδο – Μακεδονικού κράτους από το ΝΑΤΟ συνιστά κατάφωρη παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας του ελληνικού κράτους και απόλυτη απαξίωση της ιστορικής του πορείας. Από τη μία ο κ. Σαμαράς σπεύδει να δηλώσει παρών στο «πανηγυράκι» του τάφου της Αμφίπολης, από την άλλη δέχεται να χαθεί η Ελληνικότητα από τον ιστορικό προσδιορισμό της Μακεδονίας. Αν δεν αντισταθούμε σ’ αυτήν την ξεκάθαρα προδοτική στάση τώρα, ανοίγουμε τους ασκούς του Αιόλου.

Το αντιρατσιστικό, απόλυτα μισελληνικό και συνάμα απίστευτα ανελεύθερο κείμενο, δικαιώνει τους εραστές του πολυπολιτισμικού χάους και της ανεθνικής προπαγάνδας. Η ιδιαιτερότητα του Ελληνικού πολιτισμού βάλλεται, η σημαντικότητα της Ελληνικής κουλτούρας απαξιώνεται και, ταυτόχρονα, η δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης ποινικοποιείται. Αν δεν αντισταθούμε σ’ αυτήν την ποινικοποίηση του διαφορετικού, κινδυνεύουμε να γίνουμε πολίτες ενός οργουελικού εφιαλτικού καθεστώτος.

Κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς προβαίνει σε παρόμοιες πράξεις ποινικοποίησης της σκέψης, καταπάτησης της διαφορετικότητας και απαξίωσης του αντίθετου (λόγου και πράξης). Κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς χρησιμοποιεί μεθόδους προπαγάνδας για τη δικαιολόγηση παρόμοιων πράξεων. Δυστυχώς, ούτε η πρώτη, ούτε η τελευταία φορά είναι αυτή όπου η σύγχυση των όρων, η χειραγώγηση των μαζών, η εγκαθίδρυση «πολιτικά ορθών» μέσων ελέγχου της σκέψης, αποκαλείται «καλό», «μέσο για να προστατευτεί η δημοκρατία και η ελευθερία» (!!), «ελπίδα για τον τόπο μας» κ.ο.κ. Ακόμα περισσότερο, κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς αποκαλεί τον εαυτό του «τόξο του… καλού», περιθωριοποιώντας κάθε φωνή που αντιστρατεύεται το δικό του… καλό. Η αντίσταση σε παρόμοια καθεστώτα είναι επιβεβλημένη, αν θέλουμε να αποκαλούμε τους εαυτούς μας ελεύθερους ανθρώπους. 

Η Ελλάδα, ώρα με την ώρα, μέρα με τη μέρα, χάνει κάθε ιδιαίτερο προσδιορισμό της – ιστορικό, πολιτισμικό, πνευματικό, θρησκευτικό, κοινωνικό και πολιτικό. Αυτό που χάνεται δεν είναι κάτι αδιάφορο, ούτε κάτι απροσδιόριστο ή ανέγγιχτο. Είναι κάτι γ ια το οποίο πολέμησαν οι πρόγονοί μας. Είναι η αυτοθυσία των Σπαρτιατών στη μάχη των Θερμοπυλών, που προτίμησαν να θυσιαστούν παρά να γίνουν δούλοι. Είναι η καταγεγραμμένη ιστορία ενός λαού που έφτιαξε τα σημαντικότερα μνημεία ενός φωτισμένου πολιτισμού. Είναι η αξεπέραστη πνευματική κουλτούρα που έφτασε, με τον σπουδαιότερο Μακεδόνα στρατηλάτη, ως τα πέρατα του κόσμου. Είναι η χιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτοκρατορία που σηματοδότησε μια νέα πολιτισμική πορεία για ολόκληρο τον κόσμο. Είναι η σημαία με τον σταυρό και τις εννέα γραμμές της που συμβολίζουν τη φράση – σύμβολο της Επανάστασης «Ελευθερία ή Θάνατος». Είναι όλα αυτά που τώρα πάνε κάποιοι, με τέτοιο απύθμενο θράσος και άσβεστο μίσος, να καταργήσουν, να καταπατήσουν, να ξεριζώσουν από την καρδιά του κάθε Έλληνα, από την ψυχή του κάθε ανθρώπου, από τον κόσμο ολόκληρο. 

Ένας κόσμος δίχως Ελλάδα, είναι ένας κόσμος δίχως πολιτισμό, δίχως ελευθερία, δίχως πολιτική, δίχως σκέψη. Ένας κόσμος δίχως Ελλάδα είναι ένας κόσμος βίαιος, ένας κόσμος δούλος στην ύλη, ένας κόσμος δίχως ομορφιά. Σ’ αυτόν τον κόσμο θέλετε ν α ζήσετε εσείς και τα παιδιά σας;

Οι παρωπίδες της κ. Αρβελέρ

Η κ. Αρβελέρ, αξιόλογη, σπουδαία ακαδημαϊκή προσωπικότητα όχι μόνο της Ελληνικής, αλλά και της παγκόσμιας διανόησης, φαίνεται ότι έπεσε στην παγίδα της μετά Χριστού προφητείας. Δεν είναι μεμονωμένο, ούτε ασήμαντο το γεγονός στα χρόνια της Κρίσης που βιώνουμε. Πολλοί ακαδημαϊκοί, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, η «αφρόκρεμα» της διανόησης παγκοσμίως, έχουν αρχίσει να αρθρώνουν λόγο γι’ αυτήν την πολυεπίπεδη κρίση. Λόγο, όμως που διακρίνεται από έλλειψη πολιτικής διορατικότητας, συγκροτημένης σκέψης, σύνθετης ανάλυσης.

Δύσκολα θα μπορούσε, βέβαια να κατηγορήσει κάποιος την κ. Αρβελέρ. Όταν διαμένεις μόνιμα στο εξωτερικό, όταν δεν ζεις την κατάσταση μέσα στο «πεδίο μάχης», πολιτικό, κοινωνικό, όλα τα βλέπεις με κιάλια και, μοιραία, με έντονο παρωπιδισμό. Τον παρωπιδισμό της οπτικής γωνίας του ξένου. Του ξένου που θεωρεί τον Έλληνα τεμπέλη, οκνηρό κι ανέντιμο, πονηρόβλαχο που «πάει με όποιον δίνει τα λεφτά». Του ξένου που δέχεται τέτοια προπαγάνδα από τα ΜΜΕ της χώρας του, ώστε φτάνει σε σημείο να θεωρεί ότι αν έρθει στην Ελλάδα, θα βρει τους Έλληνες να στέκονται στην ουρά για να πάρουν λεφτά από τους τουρίστες, όπως μου εκμυστηρεύτηκε γνωστός μου επισκέπτης από την Ολλανδία. Φυσικά, στην Ελλάδα οι Έλληνες δεν στέκονται στην ουρά για να πάρουν λεφτά από τους τουρίστες, ούτε κάνουν κόλπα σαν τους σκύλους για ένα.. .ευρώ (άλλη ατάκα που άκουσα σε μια στάση από μια παρέα Άγγλων)! Όπως φυσικά στην Ελλάδα δεν είσαι πακέτο, ούτε καν πακέτο Ντελόρ. Αλλά αυτό, είπαμε, η κ. Αρβελέρ δεν είναι σε θέση να το γνωρίζει. Και, φυσικά, γι’ αυτό δεν θα έπρεπε να μιλά για τέτοια θέματα.

Οπωσδήποτε, η κ. Αρβελέρ είναι πρώτα Ευρωπαία και μετά οτιδήποτε άλλο. Και μάλιστα μια Ευρωπαία «καινούργιας κοπής», που θεωρεί ότι η Ελλάδα οφείλει υποχρεώσεις στην Ευρώπη, επειδή η τελευταία δίνει λεφτά. Κανένα όραμα για την Ευρώπη, καμία ουσιαστική νύξη για το σοβαρότατο πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει, κατά γενική ομολογία πολλών συναδέλφων της κ. Αρβελέρ, καταντήσει επαίτης του Παγκόσμιου Κεφαλαίου και οσφυοκάμπτης της Παγκόσμιας Αγοράς. Όχι, η Ευρώπη πρωτίστως περιμένει να την… προσκυνήσουμε. Να είμαστε καλά παιδιά, για να πάρουμε τα λεφτά! Αυτό αρκεί!

Είναι, φαντάζομαι, λίγο δύσκολο να «μαλώσεις» μια τόσο σπουδαία φυσιογνωμία σαν την κ. Αρβελέρ. Είναι σα να προσπαθείς να μαλώσεις τη γιαγιά σου, που δεν παύεις να υπεραγαπάς και να σέβεσαι, διότι ακόμα νομίζει ότι οι υπολογιστές είναι όργανα του… διαβόλου. Καταλήγεις να λες μέσα σου «τόσα ξέρει η κακομοίρα, τόσα λέει». Η κ. Αρβελέρ, λοιπόν μας λέει: παιδιά μου, δεν έχετε οράματα. Μόνο μνημόνιο και αντιμνημόνιο». Τι να σου εξηγήσουμε, σεβαστή μας κυρία; Ότι το πρόβλημα δεν είναι τα οράματα, αλλά η έλλειψη αξιοκρατίας, η έλλειψη σοβαρότητας, η φίμωση κάθε αντίθετου λόγου από τον καθεστωτικό; Αυτά που, πρώτα εσείς, ως ακαδημαϊκός, ως Ελληνίδα πρέσβειρα στο εξωτερικό, ΟΦΕΙΛΑΤΕ ΝΑ ΤΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΚΑΙ, ΤΟ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟ, ΝΑ ΤΑ ΚΑΥΤΗΡΙΑΖΕΤΕ ΕΞΩ; Πώς να εξηγήσουμε στη σεβαστή ακαδημαϊκό ότι στην Ελλάδα ο πολίτης θεωρείται αναλώσιμος, παράπλευρη απώλεια, ότι στο βωμό της «δημοσιονομικής προσαρμογής» κλείνουμε νοσοκομεία, συγχωνεύουμε σχολεία, υποβαθμίζουμε την τριτοβάθμια εκπαίδευση; Ότι όποια οράματα κι αν έχουμε ως λαός, ως άνθρωποι, ως Έλληνες, αυτά ποδοπατούνται εν τη γενέσει τους από την πλέον χείριστη πολιτική εξουσία των τελευταίων δεκαετιών; Ότι οι πολιτικοί μας ταγοί και ορισμένοι διανοούμενοι – σκυλάκια τους, μάς έπεισαν, εδώ και χρόνια, ότι τα μοναδικά οράματα που αξίζουμε είναι να έχουμε δύο αυτοκίνητα, ένα μονό κι ένα ζυγό; Ότι ο πολιτισμός μας δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μια αποθέωση του υλισμού; Όμως, δεν άκουσα τη σεβαστή κυρία Αρβελέρ, όλα αυτά τα προηγούμενα χρόνια των παχέων αγελάδων να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Οι μετά Κρίση προφήτες είναι πολλοί – οψίμως, έγιναν ακόμα περισσότεροι…

Η μάλλον απλοϊκή πολιτική σκέψη της κ. Αρβελέρ ξενίζει. Είναι συνήθης, βέβαια αυτή η απλοϊκότητα στους πνευματικούς ανθρώπους που ζουν στη χώρα των Μακάρων, όπως έλεγε κι ο Πλάτων. Όμως, αυτή η απλοϊκότητα έχει επικίνδυνες πολιτικές διαστάσεις. Το να συγκρίνεις μια Ευρωπαϊκή χώρα όπως η Ελλάδα, ακόμα και στην κατάσταση που είναι, με την Παλαιστίνη, συνιστά – εκτός από άκρως απαράδεκτη – και μια πολύ επικίνδυνη θεώρηση. Το να θεωρείς ότι η Ελλάδα, παρότι… πέρασμα όλων, έχει καταντήσει υπόδειγμα ρατσισμού, αποτελεί μια πολύ επικίνδυνη θεώρηση. Η απλοϊκότητα με την οποία αντιμετωπίζονται αυτά τα θέματα (το μεταναστευτικό, η άνοδος της Χρυσής Αυγής, η αποθέωση ενός άκρατου διεθνισμού) δεν συγχωρείται εύκολα, ούτε δικαιολογείται εύκολα. Η κ. Αρβελέρ ζει σε μια χώρα όπου η άνοδος του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας δείχνει ένα αντίστοιχο μέγεθος στο πρόβλημα της μετανάστευσης, κι όμως η… Ελλάδα είναι πρότυπο… ρατσισμού!

Υφίσταται, όμως και μια άλλη διάσταση, εξόχως σημαντική, στα λόγια της κ. Αρβελέρ. Πουθενά δεν διακρίνει κάποιος προτάσεις. Πουθενά δε διακρίνει κάποιος οράματα. Πουθενά δε διακρίνει κάποιος έστω τον σεβασμό σε μια διαφορετική κουλτούρα, αυτή του Έλληνα, που μπορεί να πεινά, να ταλαιπωρείται, να βασανίζεται, αλλά έχει κρατήσει την ανθρωπιά του, έχει διατηρήσει, όσο μπορεί, την αξία της οικογενειακής του ζωής, προσπαθεί με νύχια και με δόντια να διατηρήσει την εθνική του ταυτότητα και να παλέψει σε μια καθημερινότητα που τον πνίγει. Η λοιδωρία του Ευρωπαίου, το κόμπλεξ ανωτερότητάς του δεν ταιριάζουν στον Έλληνα! Για πολλούς λόγους, κυρίως όμως διότι ο πολιτισμός του είναι κατά μίμησιν Ελληνικός!  

Την κατοχή γνώρισαν κι άλλοι, απλοϊκοί άνθρωποι που δεν έχουν ούτε το πνευματικό ανάστημα της κ. Αρβελέρ, ούτε τις ακαδημαϊκές τις περγαμηνές. Πριν λίγους μήνες, μία εξ αυτών, μια αγράμματη γυναίκα, γιαγιά πλέον που έχει περάσει τα ενενήντα, μου είπε: «Γνωρίσαμε κι εμείς κακουχίες, παιδί μου. Κατοχές, δικτατορίες. Αλλά τούτη δω είναι μια συμφορά που δεν την ματάδα. Σε κείνες τις εποχές τις άσχημες, τις μαύρες, ήξερες ποιος είναι ο εχθρός. Κοιτούσες να επιζήσεις, αλλά πάντα η ελπίδα έκαιγε μέσα μας, ότι τα πράγματα κάποια στιγμή θα τελείωναν. Τώρα όμως… Βλέπω ακόμα και στα εγγόνια μου που δεν είναι 18 χρονών μια απελπισιά που δεν ταιριάζει με τα νιάτα τους. Η ζωή τους φαντάζει μαύρη από τώρα! Κι ύστερα… Σήμερα κανείς δεν ξέρει ποιον να πολεμήσει! Την κυβέρνηση, τους ξένους; Σκληρή κατοχή, παιδί μου, αυτή που ζείτε. Και μην ακούς τι λένε! Είναι χειρότερη κατοχή να ζεις μέσα στην απελπισία και τίποτε να μη δείχνει ότι αύριο θα ξεφύγεις από αυτήν!». Τα λόγια αυτής της ηλικιωμένης κυρίας, της αγράμματης, που δε διαθέτει περγαμηνές και ακαδημαϊκές φιοριτούρες τα βρήκα πιο μεστά, πιο ώριμα και πιο συγκροτημένα από κείνα της κ. Αρβελέρ.

Ή πες κάτι καλύτερο από τη σιωπή, ή σώπα, λέει μια γνωστή ρήση. Φρόνιμη ρήση αυτή. Και διδακτική. Κρίμα που η κ. Αρβελέρ δεν φαίνεται να την ενστερνίζεται...

Ο αποκεφαλισμός της διανόησης

Ο αποτροπιασμός για τον αποκεφαλισμό Αμερικανού δημοσιογράφου από φανατικούς ισλαμιστές είναι ένα δημοσιογραφικό, επίκαιρο θέμα, η ένταση και διάρκεια του οποίου θα εξαρτηθεί από τις ειδήσεις που θα προκύψουν στις επόμενες ημέρες. Ο ίδιος ο αποκεφαλισμός δεν συνιστά, βεβαίως μια πρωτοφανή πράξη. Αποκεφαλισμοί και δολοφονίες Δυτικών – κυρίως δημοσιογράφων – από τους φονταμενταλιστές του Ισλάμ αποτελούν συχνό φαινόμενο. Οι βιαιότητες και οι θηριωδίες στις χώρες όπου κυριαρχεί η Σαρία είναι καθημερινή πρακτική, καθώς αποτελούν συστατικά στοιχεία της. Οποιοσδήποτε πιστεύει το αντίθετο, απλώς αγνοεί. Οποιοσδήποτε διαδίδει το αντίθετο, έχει την τιμή να αποκαλείται (συνήθως από κείνους που σταυλίζονται στο ίδιο… Αριστερό μαντρί) διανοούμενος.

Η κεκτημένη ταχύτητα που απέκτησε αυτή η Αριστερόστροφη ψευτοδιανόηση ξεπέρασε ακόμα και τους πιο στοιχειώδεις αμυντικούς μηχανισμούς της ανθρώπινης λογικής. Δεν εξηγείται αλλιώς πώς κατάφερε να επιβιώσει τόσο πολύ το μοντέλο της αριστερής σκέψης και της δεξιάς τσέπης όχι μόνο στο πολιτικό πεδίο, αλλά και στο ακαδημαϊκό και στο ευρύτερο πολιτισμικό. Κρατικοδίαιτοι ψευτοδιανοούμενοι, πλαστογράφοι, αρνητές των πάντων, υποστηρικτές του τίποτα, μηδενιστές και παρακατιανοί του πνεύματος «έχτισαν» την αυτοκρατορία του χάους, «θεσμούς» της οποίας διαβλέπουμε εμείς σήμερα: παραχάραξη της ιστορίας, καθολική άρνηση βασικών τομέων του ανθρώπινου πολιτισμού όπως η θρησκεία και η ηθική, στρεβλωμένη παιδεία, καταβαραθρωμένη πνευματική παραγωγή, πολιτική αναξιοπιστία και αδιαφάνεια.

Αυτοί, λοιπόν οι… μέγιστοι της σύγχρονης διανόησης ισχυρίζονται ότι όλοι (μα, όλοι – τουλάχιστον αυτοί που αρνούνται να γίνουν αριστερά πρόβατα!) οι Έλληνες είναι ρατσιστές, ότι οι μετανάστες είναι καλύτεροι άνθρωποι από όλους εμάς, ότι οφείλουμε όλοι εμείς να σεβόμαστε τις αντιλήψεις τους (που πάει να πει: να αρνηθούμε τις δικές μας για χάρη τους), ότι πρέπει να τους δεχόμαστε δίχως κανέναν έλεγχο στη χώρα μας, ότι, τέλος πάντων, θα πρέπει να γίνουμε πολυπολιτισμικοί (που πάει να πει: να μη διαθέτουμε κανέναν ιδιαίτερο προσδιορισμό, εθνικό, εργασιακό, ακόμα και… φύλου!). Η επερχόμενη κυριαρχία του Ισλαμικού φονταμενταλισμού καλωσορίζεται ως… φαινόμενο πολυπολιτισμικότητας, οι δολοφονίες στο όνομα του Αλλάχ καθαγιάζονται ως… ελεύθερη έκφραση πεποιθήσεων, η καταπίεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες της Σαρία θεωρούνται… παράπλευρες απώλειες της έκφρασης της διαφορετικότητας κ.ο.κ. Το αν ο Μάρξ, για παράδειγμα, θεωρούσε τη μετανάστευση κοινωνική πληγή και τους μετανάστες ως αιτία κοινωνικών αναταραχών, αυτό δεν έχει σημασία! Οι σύγχρονοι αριστερόστροφοι αδιανόητοι δεν είναι κατ’ ανάγκη Μαρξιστές! Ανήκουν στην (οψίμως) θεάρεστη σχολή της βαθυστόχαστης πολιτικής σκέψης του... εγχώριου Τσιπρισμού!

Μόνο που όλοι αυτοί έχουν βρει, ίσως ανέλπιστα, έναν «ανίερο» σύμμαχο. Αυτός δεν είναι άλλος από τον άκρατο νεοφιλελευθερισμό. Αυτόν που, αίφνης, αντιλήφθηκε ότι τον συμφέρει να κυριαρχεί μια κοινωνική αναρχοκουλτούρα, που «ακουμπά» σε μια απροσδιόριστη εθνική και κοινωνική διαστρωμάτωση. Γιατί; Διότι έτσι μπορεί να κρατά τους ανθρώπους δέσμιους και οικονομικά χειραγωγημένους. Μια συμπαγής εθνική ομάδα, ένα κοινωνικά ομοιογενές σύνολο δεν μπορεί να χειραγωγηθεί τόσο εύκολα. Αλλά απροσδιόριστα υποσύνολα, τα οποία, μάλιστα ευρίσκονται σε αντιπαράθεση μεταξύ τους; Αυτή είναι η καλύτερη οικονομική πολιτική! Οι νέοι αυτοί θιασώτες του παγκοσμιοποιημένου μηδενισμού, εύκολα συμπλέουν με τους αριστερόστροφους εραστές του τίποτα. Διαθέτουν άλλη προσέγγιση, αλλά ίδιες προπαγανδιστικές μεθόδους.

Πού και πού, μπορεί κανείς να «ακούσει» μια φωνή που μοιάζει λογική στους προαναφερθέντες χώρους. Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, η Σώτη Τριανταφύλλου, έχουν καταπιαστεί με το ευρύτερο θέμα της πολυπολιτισμικότητας και της μετανάστευσης, εντοπίζοντας τους κινδύνους για τη χώρα μας και τον τρόπο ζωής της. Ούτε ο Παπαγιαννάκης, ούτε η Τριανταφύλλου ξεφεύγουν από την πολιτική «ορθότητα» της Αριστεράς στα συμπεράσματά τους. Οι θέσεις τους, όμως απηχούν μια λογική αντίληψη, ασυνήθιστη για τον πολιτικό τους χώρο.

Τώρα, διαβάζουμε τον Θάνο Τζήμερο, φιλελευθεριστή, απολογητή της Γερμανικής αυταρχικότητας (είχε γράψει ολόκληρη επιστολή προς την Μέρκελ, ζητώντας… συγγνώμη που οι Έλληνες είμαστε κακά παιδιά!), να αναφέρεται κι αυτός στα ζητήματα αυτά. Σε πρόσφατα άρθρα  του, καταδικάζει (εκτός από τον φανατικό Ισλαμισμό και την άκρατη πολυπολιτισμικότητα) την Αριστερόστροφη ψευδοκουλτούρα. Μιλά για αδιανόητο στρουθοκαμηλισμό, για απαράδεκτη τακτική του αριστερού διανοουμενίστικου κύκλου που προπαγανδίζει την άναρχη μετανάστευση και την πολυπολιτισμικότητα. Καλά τα λέει ο κύριος Τζήμερος. Πολύ καλά, μάλιστα. Φοβάμαι, όμως ότι το όψιμο ενδιαφέρον του δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια προσπάθεια να ακολουθήσει τη μόδα της εποχής που, ξαφνικά, ανακάλυψε τους Τζιχαντιστές και τις βαρβαρότητες του Ισλαμικού Κράτους.

Δυστυχώς, στην πολιτική η μνήμη είναι κοντή. Τώρα μας ενθουσιάζει ο Τζήμερος που τα λέει αυτά και ξεχνάμε πως κάποιοι άλλοι δεν τα λέγαμε μόνο, τα κραυγάζαμε χρόνια ολόκληρα και μας αποκαλούσαν τότε γραφικούς, φανατικούς, ακροδεξιιούς κ.ο.κ. Ήμασταν λίγοι, τότε. Αλλά και τώρα, πόσοι είμαστε όσοι εδώ και χρόνια γράφουμε για τον κίνδυνο της πολυπολιτισμικότητας που δεν επιφέρει μονάχα πληθυσμιακή αλλοίωση αλλά και αλλοίωση των αξιών μας και του τρόπου ζωής; Πόσοι είμαστε όσοι βγήκαμε στα πεζοδρόμια για να αντιταχθούμε στην ανέγερση του Ισλαμικού τεμένους στην Αθήνα, διότι θα αποτελέσει άντρο τρομοκρατών του Ισλάμ; Πόσοι είμαστε όσοι φωνάζουμε εδώ και χρόνια ότι οι γκεμπελικές μέθοδοι προώθησης της αριστερής κουλτούρας θα οδηγούσαν σταδιακά την Ελληνική κοινωνία σε ένα χάος; Πόσοι είμαστε όσοι πληρώσαμε και πληρώνουμε, ακόμα και σήμερα, αυτή μας τη διαπίστωση για τους ψευτοδιανοούμενους της αριστεράς με την περιθωριοποίησή μας από τις ακαδημαϊκές κοινότητες; Πόσοι από μας διαπιστώσαμε ότι δεν έχουμε ούτε καν πρόσβαση σε εκδοτικούς οίκους, εκτός από λίγες καλές περιπτώσεις, διότι τα γραπτά μας – επιστημονικά, ακαδημαϊκά ή και λογοτεχνικά –  δεν… ταιριάζουν με την επικρατούσα πολιτική κουλτούρα; Γνωρίζει, άραγε ο κύριος Τζήμερος, ότι στην Ελλάδα σήμερα, εκτός λίγων φωτεινών εξαιρέσεων, δεν μπορείς να κάνεις ούτε διδακτορικό (πολλώ δε μάλλον να λάβεις έδρα σε Πανεπιστήμιο) αν δεν δηλώσεις αριστερός ή, έστω, αριστερόφιλος; Γνωρίζει ο κύριος Τζήμερος, ότι στην Ελλάδα σήμερα αν δεν έχεις ιδέες αριστερού φρονηματισμού δεν βρίσκεις δουλειά ούτε σε... φροντιστήριο;

Ο αποκεφαλισμός του Αμερικανού δημοσιογράφου είναι ένα θέμα δημοσιογραφικό, ένα θέμα επίκαιρο που μόνο ευκαιριακά θα απασχολήσει τους περισσότερους από τους Έλληνες. Ο αποκεφαλισμός της διανόησης στην Ελλάδα δεν θα απασχολήσει κανέναν δημοσιογράφο, ελάχιστους από τους πολιτικούς, μερικούς μόνο από τους Έλληνες. Πολύ φοβάμαι, μάλιστα ότι ο αποκεφαλισμός της διανόησης στη χώρα μας θα μάς οδηγήσει σε ένα ζοφερό μέλλον, όπου οι αποκεφαλισμοί και οι βιαιότητες δεν θα είναι ένα μακρινό περιστατικό που θα παρακολουθούμε σε κάποια τηλεοπτική ειδησεογραφική εκπομπή, αλλά φαινόμενο που θα αντικρίζουμε στην πόρτα μας και θα βιώνουμε στις γειτονιές μας…

Πολυπολιτισμικότητα και πολιτική απλοϊκότητα

Διαβάζοντας ένα άρθρο του Τάκη Θεοδωρόπουλου στην Καθημερινή της Κυριακής με τίτλο "Ο Βάγκνερ, ο Τάκιτος και οι Πακιστανοί στην Ομόνοια", επιβεβαιώνεται ότι ο λόγος περί πολυπολιτισμικότητας αποτελεί, συν τω χρόνω, ένα από τα βασικά αντικείμενα προπαγάνδας υπέρ της παγκοσμιοποίησης. Παρότι δεν είναι καλό να ταυτίζουμε τον δημοσιογραφικό λόγο με τον πολιτικό, θεωρώ όμως ότι σε γενικές γραμμές ο δημοσιογραφικός λόγος αντανακλά αντίστοιχη πολιτική θεώρηση. Γι’ αυτό και παρόμοια κείμενα οφείλουμε να τα λαμβάνουμε ως πολιτικά.

Η πολυπολιτισμικότητα γνωρίζει σημαντική διάδοση και υποστηρίζεται ένθερμα τόσο από τους αριστερούς, όσο και από τους νεοφιλελεύθερους. Ο λόγος είναι σχετικά απλός: τόσο οι μεν όσο και οι δε είναι κατά κύριο λόγο εραστές του διεθνιστικού μοντέλου διαβίωσης, προάγοντας έναν δήθεν σεβασμό στη διαφορετικότητα κάθε κουλτούρας. Η διαφορετικότητα, όμως αυτή λειτουργεί ως ψευδεπίγραφη έννοια. Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα κάθε λαού ή έθνους ή εθνοτικής ομάδας δεν συνεπάγεται ούτε βίαιη αλλαγή κοινωνικής και εθνικής διαστρωμάτωσης, ούτε βέβαια θεωρεί το αλλότριο ως πιο καλό, συστήνοντας αλλαγή νοοτροπίας σε μία κουλτούρα ή, πολύ περισσότερο, επιβάλλοντας την περιχαράκωσή της, για να αισθάνεται ο απέναντι πιο άνετα.

Σε επίπεδο κρατικής εξουσίας, η επιβολή αυτή του ξένου ως παράγοντα κοινωνικής επικράτησης ή βίαιης αφομοίωσης, αναιρεί βασικές προϋποθέσεις της έννοιας του κοινωνικού συμβολαίου. Οι πολίτες αναμένουν από το κράτος όχι μόνο μια αόριστου τύπου προστασία, αλλά και μια σαφή διαφύλαξη συγκεκριμένων τρόπων ζωής και αντίληψης. Όταν αυτό δεν διαφυλάσσεται, η πολιτική εξουσία χάνει σημαντικά ερείσματα στην κοινωνία.  

Είναι, το λιγότερο, απλοϊκό να θεωρείς ότι η ο λόγος έλλειψης κατανόησης (sic!) της πολυπολιτισμικότητας είναι η έλλειψη αποικιοκρατικής συμπεριφοράς! Η έννοια της πολυπολιτισμικότητας δεν έχει βέβαια σχέση με την αποικιοκρατία. Η πολυπολιτισμικότητα είναι αντίληψη που αναφέρεται στην προσπάθεια πρόσμειξης πολλών διαφορετικών εθνοτήτων με εξίσου διαφορετική κουλτούρα και πολιτισμικά στοιχεία εντός οργανωμένου κράτους. Είναι το ίδιο κατανοητή, είτε ως κράτος διέθετες κάποτε αποικιοκρατική πολιτική, είτε όχι. Η κατανόηση της έννοιας, όμως δε συνιστά και αποδοχή της! Επιπλέον, ακόμα και κράτη που διέθεταν τέτοια μορφή εξωτερικής πολιτικής στην ιστορία τους, όπως η Γαλλία, σε καμία περίπτωση δεν συμφωνούν με την πολυπολιτισμικότητα εν γένει.  Η άνοδος του Εθνικού Μετώπου της Λεπέν  το αποδεικνύει.

Η πρόσμειξη πολλών διαφορετικών πολιτισμικών παραδειγμάτων στα πλαίσια ενός κράτους δημιουργεί συνθήκες κοινωνικών διαφοροποιήσεων και πολιτικών αναταραχών. Το να επικαλούμαστε, για παράδειγμα, τον Χάντινγκτον, ως εφαλτήριο αποδοχής της πολυπολιτισμικότητας ή ως στοιχείο που δικαιολογεί αντίστοιχο πολιτικό λόγο είναι τόσο μονομερές, όσο το να επικαλεστεί κανείς τον Μαρξ για να αποδείξει ότι ο Καπιταλισμός είναι μια καταδικασμένη υπόθεση. Μάλιστα, αν δεν κάνω λάθος, ο Μαρξ είχε καταφερθεί ενάντια στους μετανάστες, θεωρώντας τους ότι απειλούν την κοινωνική συνοχή και ενδέχεται να οδηγήσουν σε κατάλυση της ομαλότητας.

Το βασικό επιχείρημα της πολυπολιτισμικότητας, ο σεβασμός, δηλαδή στη διαφορετικότητα του άλλου, είναι εντελώς έωλο. Πρωτίστως, διότι θεωρεί condition sine qua non του σεβασμού στη διαφορετικότητα την πολυπολιτισμική δομή μιας κοινωνίας! Μόνο που ο σεβασμός δεν είναι έννοια που προέρχεται κατ’ ανάγκην από τον συγχρωτισμό. Είναι, δηλαδή ανάγκη ένας λαός να συγχρωτιστεί με τον άλλο, για να τον σεβαστεί; Είναι ανάγκη να ζω με έναν Αφρικανό για να σεβαστώ την κουλτούρα του; Είναι ανάγκη να ζω με Βουδιστές για να κατανοήσω  και να σεβαστώ την αξία του Βουδιστικού τρόπου ζωής;

Εξάλλου, η πολυπολιτισμικότητα δεν προϋποθέτει, ούτε πράγματι στοχεύει σ’  αυτόν τον υποτιθέμενο και αναγκαίο σεβασμό. Η βίαιη μεταλλαγή μιας κοινωνίας σ’ ένα κράτος μέσα από μια όχι απλώς ανεκτική πολιτική, αλλά μέσα από μια εντελώς αδιάφορη, σε εγκληματικό σημείο, κρατική πρόνοια για τα αυτονόητα δεν είναι ένδειξη σεβασμού προς τους πολίτες που διαβιούν σ’ ένα κράτος. Οι απίστευτα απάνθρωπες συνθήκες που κυριαρχούν σε ορισμένα κράτη, συνθήκες που εξαναγκάζουν ορισμένους από τους πολίτες να καταφεύγουν σε άλλες χώρες ως μετανάστες, δεν είναι ένδειξη πολιτιστικού σεβασμού, δεν είναι καν ένδειξη πολιτικής ωριμότητας. Ένας κόσμος που δέχεται να καταπιέζονται άνθρωποι σε ορισμένες χώρες και, αντί να καυτηριάζουν αυτή την καταπίεση, τη χρησιμοποιούν ως πρόσχημα βίαιων μετακινήσεων μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων για να χρησιμοποιηθούν ως «φτηνά εργατικά χέρια», δεν είναι ένδειξη σεβασμού. Είναι ένδειξη πολιτικού κυνισμού!

Η μετατροπή των πολιτών ενός κράτους, οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με άρρηκτους δεσμούς, σε πληθυσμούς χωρίς εθνικό προσδιορισμό κάποιων περιφερειακών οικονομικών ενώσεων που δε φέρουν ιδιαίτερο πολιτικό βάρος, αποδείχθηκε πως μεταβάλλει το καθεστώς της ελευθερίας και αυτονομίας που απολαμβάνουν οι πολίτες εντός του εθνικού κράτους, σε καθεστώς οικονομικής υποδούλωσης. Επιτρέπει, δηλαδή τη διαμόρφωση συνθηκών οικονομικής «ευκινησίας» πληθυσμιακών ομάδων, που δε διαθέτουν κατ’ ανάγκη κάποια κοινά χαρακτηριστικά (εθνικά ή άλλα), τα οποία θα δημιουργούσαν την αίσθηση μιας κοινότητας με στόχους και επιδιώξεις μακροπρόθεσμου χαρακτήρα και θα συνέβαλαν στο «δέσιμο» μεταξύ των ατόμων. Αντίθετα καταλύουν κάθε συνθήκη διαμόρφωσης ενιαίου πολιτικού και εθνικού μετώπου που θα διαμόρφωνε συνθήκες δημιουργίας θυλάκων αντίστασης στη χειραγώγηση και την εκμετάλλευση, αφού ακόμα και μια εργασιακή συνδικαλιστική ένωση που αποσκοπεί στην εξασφάλιση των συγκεκριμένων συμφερόντων μιας εργασιακής ομάδας δε διαθέτει την ίδια πυγμή και δυναμική που προσφέρει μια συμπαγής εθνικο-πολιτική ομάδα ανθρώπων. Έτσι, επιβάλλεται μια κοινωνική αυτοαπομόνωση μεταξύ ετερόκλητων ομάδων, εύκολα χειραγωγήσιμων πολιτικά και οικονομικά εκμεταλλεύσιμων.

Τι συνιστά λοιπόν η πολυπολιτισμικότητα; Χέρι βοηθείας σε μια άναρχη παγκοσμιοποίηση, σε έναν πολιτικό κυνισμό, έναν παγκόσμιο ολοκληρωτισμό. Βοηθά να υποβιβάσεις τον άνθρωπο από σκεπτόμενο πολίτη σε ζώο που κυνηγά μόνο την επιβίωσή του! Έρμαιο της πλέον απάνθρωπης πολιτικής που τον θεωρεί οικονομικά δούλο, μια μετρήσιμη μονάδα, μια παράπλευρη απώλεια στην οικονομική ευδαιμονία ολιγάριθμων εξουσιαστών και  των παρατρεχάμενών τους!

Ως προς τα καθ’ ημάς, ο σεβασμός στη διαφορετική κουλτούρα δε σημαίνει ότι αποδεχόμαστε το «καπέλωμα» της δικής μας. Ούτε, βέβαια σημαίνει ότι οφείλουμε να παραχωρήσουμε μέρος της δικής μας πολιτικής ελευθερίας ή πολιτισμικής δράσης για χάρη αυτών που επέλεξαν να έρθουν εδώ. Επιπλέον, η παράνομη έλευση των μεταναστών, η ανεξέλεγκτη παραμονή τους, αναδεικνύει την ανυπαρξία κρατικής μέριμνας για αυτονόητα θέματα: προστασία δημόσιας υγείας (οι ασθένειες που μεταφέρονται συνιστούν ωρολογιακές βόμβες), προστασία από την εγκληματικότητα (η τεράστια έξαρσή της έχει αποδειχθεί ότι οφείλεται ακριβώς στην ανεξέλεγκτη λαθρομετανάστευση), προστασία από πολιτικές απειλές (όταν είσαι ένα κράτος που δεν ελέγχει ποιος μπαίνει, το πιθανότερο είναι να αποτελέσεις πόλο έλξης για κάθε διεθνή παράνομο: από έμπορο ναρκωτικών έως διεθνή τρομοκράτη).

Η αναφορά στον Βάγκνερ είναι μάλλον ενδεικτική του τρόπου που οι περισσότεροι από τους Έλληνες δημοσιογράφους μοιάζουν σαν να αρθρογραφούν απευθυνόμενοι σε πολίτες άλλου κράτους! Είναι σαν ο Ελληνικός πολιτισμός να μην έχει να επιδείξει τίποτε αξιοσημείωτο, ούτε καν σε επίπεδο τέχνης, στους υπόλοιπους Ευρωπαϊκούς λαούς, ώστε χρειάζεται μια αναφορά στον Βάγκνερ! Αφού αναφέρθηκε, όμως στο άρθρο του κ. Θεοδωρόπουλου, ας το αναφέρουμε κι εμείς: εραστής του Βάγκνερ υπήρξε κι ο Χίτλερ! Μήπως όλη αυτή η προπαγάνδα «ακουμπά» τελικά και στην προσπάθεια δημιουργίας ενοχικού συνδρόμου προς όλους τους Ευρωπαίους που ψήφισαν Εθνικιστικά κόμματα και, βεβαίως προς τους Έλληνες που ψήφισαν Χρυσή Αυγή; Εν τοιαύτη περιπτώσει, η ίδια η προσπάθεια, ειδικά στην Ελλάδα, είναι πολύ έντονη. Η δημιουργία ενοχικών συμπλεγμάτων ξεκίνησε ήδη από την έναρξη της κρίσης. Οι Έλληνες πολίτες φταίμε που δανειστήκαμε υπερβολικά (όχι βέβαια το ελληνικό κράτος που παρέλυσε κάθε έννοια δημιουργικότητας παρέχοντας ψεύτικο χρήμα και προωθώντας την αναξιοκρατία), που είμαστε… ρατσιστές γιατί δε θέλουμε τους ξένους (δεν επιτρέπεται στην Ελλάδα να είσαι σκεπτικιστής πολιτικά απέναντι στην πολυπολιτισμικότητα. Ή είσαι μαζί μας και είσαι… δημοκράτης, ή δεν είσαι και είσαι… ρατσιστής!), που ψηφίζουμε μόνο αυτούς που μας εξυπηρετούν στα διάφορα ρουσφέτια μας (δεν φταίνε οι πολιτικοί που εφηύραν το σύστημα και το διέδωσαν, ούτε βέβαια οι δημοσιογράφοι που το εξωράισαν) κ.ο.κ.

Τελικά, τώρα το αντιλαμβάνομαι, γράφοντας τον επίλογο: ναι, αλαζονεία και ολοκληρωτική πολιτική θεώρηση συνιστά η αποδοχή της πολυπολιτισμικότητας, όχι απλοϊκότητα! Θα έπρεπε μάλλον να αλλάξω τον τίτλο…